کنکاشی در ویژگی‌های خیابان صفوی

Authors: not saved
Abstract:

چکیده با کنکاشی در تاریخ شهرسازی ایران و مکاتب آن در ادوار گوناگون، آنگاه که معماری و شهرسازی صفوی را مرور می‌کنیم با مفهومی به نام خیابان مواجه می‌شویم که به لحاظ تعریف تشابه زیادی با سبز راه 1 در معنای امروزی دارد، به طوری‌که می‌توان سبز راه را مصداقی مدرن برای خیابان‌های صفوی دانست. این در حالی است که در دستور زبان طراحان منظر و شهرسازان ایرانی، این مفهوم ساختاری کمتر راه می‌یابد. طی مقاله حاضر کوشش شده است از طریق نگاه تحلیلی به اسناد مکتوب و مصور بجا مانده، تصویری روشن از این عنصر ارزشمند ترسیم شده و اصول مشترک حاکم بر این گونه محورهای مستقیم شهری در عصر صفوی مورد بازشناسی قرار گیرد. در این میان برای دست‌یافتن به الفبای خیابان‌های صفوی و بازشناسی اصول حاکم بر آنها جستجو در میان یادداشت‌های سفرنامه‌نویسان اروپایی که در عصر طلایی صفوی در ایران گام نهاده اند و تحت تأثیر جاذبه قوی این خیابان‌ها توصیفاتی دقیق از آنها بر جای گذاشته‌اند راهگشا خواهد بود. چرا که امروزه عمده این خیابان‌ها یا به کلی از میان رفته‌اند یا چنان دستخوش تغییر شده‌اند که به آسانی قابل شناسایی نیستند. در ادامه پس از بیان کلیاتی در باب خیابان صفوی و سیر تحول آن، بر اساس برخی از این توصیفات مشتمل بر پنج خیابان که حاصل کنکاش نویسنده در میان اسناد مکتوب و مصور از ایران عهد صفوی می‌باشد، اصول کلی حاکم بر این یادگار ارزشمند از معماری و شهرسازی صفوی در دو بخش کالبدی و عملکردی استخراج و تدوین شده است : ویژگی‌های عملکردی : 1. برقراری اتصال میان عناصر همجوار به ویژه باغات شاهی و تداعی باغی در مقیاس شهر. 2. گردش و تفرج شهروندان و فراهم آوردن بستری که می‌توان آن را گردشگاه عمومی شهر نامید. 3. ایجاد سلسله مراتب قوی و تأکید بر جایگاه عنصر قطبی‌کننده (باغ شاهی یا عنصر مذهبی) که در انتهای مسیر استقرار می‌یافته است. اجزا و عناصر کالبدی : همانگونه که عناصر اصلی باغ ایرانی در سه گروه آب، گیاه و بنا قابل شناسایی هستند، این طبقه‌بندی را می‌توان به عناصر کالبدی خیابان صفوی نیز تعمیم داد. جایگاه در ساختار شهر : این خیابان‌ها عمدتاً در حاشیه شهرها و در میان مجموعه‌ای از باغات احداث می‌شده‌اند. به طوری‌که در دوره‌های بعدی زمینه توسعه شهرها به خارج از باروهای شهر کهن را فراهم ساخته‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

کنکاشی در شناسایی بسترهای اجرایی آفرینش مناظر شهری در طرح جامع صفوی

The urban development of the city of Isfahan during the Safavid period was based on a preconceived plan and was brought to an end in a limited time. The Safavids were able to create valuable urban landscapes in the old city of Isfahan, and in this way, could assert a significant influence on the urbanism of the onward periods. In facing such master plans, as the results of an era which is consi...

full text

تأثیرات باغ‌های تیموری در سمرقند بر باغ‌های صفوی در اصفهان (خیابان چهارباغ)

چکیده در طول تاریخ یکی از زیباترین فعالیت‌های انسان، آفرینش باغ بوده است. هنر باغ‌سازی یکی از کهن‌ترین هنرهای ایرانیان است که دارای سنت‌های ارزشمند و قدرتی معنوی است. قدم نهادن در باغ‌های ایرانی، ما را به این اندیشه وا می‌دارد که چه رمز و رازی در پس ظاهر آراستة آنها نهفته است که بعد از گذشت قرن‌ها کهنه نمی‌شوند و همچنان با منظری جذاب، انسان امروز را به سوی خود دعوت می‌کنند. شکل باغ در ایران از...

full text

تبیین اصول هندسی حاکم بر خیابان در شهرهای دوره صفوی مطالعه موردی: اصفهان، قزوین و مشهد

شریان ­ها و مسیرهای رفت ­و­ آمد با نام ­های مختلفی مانند شارع و گذر، همواره به عنوان ساختاری مهم در سازماندهی و توسعه شهرها، مطرح بوده ­است. در دوره­ صفوی این کارکرد با عنوان «خیابان» به­ صورت یک الگوی انتظام ‌­بخش فضایی، از ساختار باغ­ ایرانی وارد فضاهای شهری شد و تأثیرات هندسی وسیعی در توسعه یکپارچه شهر گذاشت. خیابانِ­ صفوی به ­عنوان عنصری انعطاف­ پذیر از نظر عملکرد، با مداخله در بافت پیشین شه...

full text

کنکاشی بر مناسبات نهاد دانش و قدرت در دورۀ صفوی با تأکید بر روابط علما و پادشاهان

گفتمان مجموعه‌ای از احکام و گزاره‌هاست که شرایط را برای عاملان اجتماعی معنادار می‌کند. در رویکردهای گفتمانی، برخی از مفاهیم و موضوع‌ها کنارگذاشته می‌شوند؛ زیرا نظام‌ گفتمانی بنا به ماهیتی ‌که دارد برخی از موضوع‌ها و مفاهیم را برجسته می‌کند و برخی دیگر را به کنار می‌نهد. در نظام ‌گفتمانی برخی از دانش‌ها بر اساس مطلوب‌های نظام قدرت برجسته می‌شوند؛ زیرا آن دانش‌ها بنا به ماهیتی که دارند به آن نظام...

full text

کنکاشی در قالیچه‌های تصویری سیستان

قالیچه‌های تصویری بخش مهمی از گنجینه هنر ایرانی را تشکیل می‌دهند. این آثار مانند دیگر محصولات مشابه، نقشی صرفاً کاربردی نداشته بلکه حاوی اطلاعات گسترده‌ای در مورد شیوه زندگی و جهان بینی پدید آورندگان خود می‌باشند. قالیچه‌های تصویری سیستان، از زیباترین و اصیل‌ترین این آثار می‌باشند. این قالیچه‌ها که به تعداد بسیار محدود و در برهه‌ای از زمان خلق گردیده و سپس به فراموشی سپرده شدند، دارای ویژگی‌های ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 8  issue 17

pages  59- 68

publication date 2011-09-01

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023